...Τρύγος - πόλεμος

Καταχρηστικά «έκοψα» τη θρυλική τριλογία «θέρος-τρύγος-πόλεμος», μιας και θέλω σήμερα να γράψω για τον τρύγο. Καμία πρόθεση όμως δεν έχω να αμφισβητήσω τη σοφία του λαού που συνέδεσε τόσο άρρηκτα τις τρεις αυτές ανθρώπινες δράσεις. Με τι άραγε; Ίσως  με το αμετάκλητο και το κατακλυσμιαίο της φύσης τους: 

Όταν το στάχυ ωριμάσει, ο πόλεμος κηρυχθεί και το σταφύλι είναι για τρύγο, δεν χωρά καθυστέρηση,  αναβολή, πισωγύρισμα˙ μόνο γενική επιστράτευση δυνάμεων.

Το νοιώσαμε στο πετσί μας και φέτος, όταν ο Παττακογιώργης έδωσε το σήμα ότι έφτασε η ώρα να τρυγηθεί το αμπέλι. Φωτιά πήραν τα μπατζάκια μας και τα δικά του μαζί. Ο ίδιος κήρυξε την έναρξη της ετήσιας τελετουργίας καθαρίζοντας ευλαβικά το πατητήρι, τα πυθάρια και τα βαρέλια του. Οι υπόλοιποι ανέλαβαν να βρουν τους τρυγητές -σας βεβαιώνω δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα- και να οργανώσουν όλη τη διαδικασία μεταφοράς των σταφυλιών στο πατητήρι.

Τρεις μέρες κράτησε η «μάχη» στις πλαγιές του Άνω Μέρους (στο Ρέθυμνο βρίσκεται  ο παράξενος τούτος τόπος), για να τρυγηθούν τα 5 στρέμματα της εξαιρετικής ποικιλίας Λιάτικου και να μεταφερθούν στο πατητήρι, για να γίνουνε μούστος. Η διαδικασία δεν γίνεται πια με τα πόδια σας ενημερώνω, αλλά με ειδική μηχανή σύνθλιψης που στέλνει τα λιωμένα σταφύλια στο πατητήρι απαλλαγμένα από τα κοτσάνια.

Όταν πέρασε όλη η παραγωγή από τη μηχανή και το πατητήρι γέμισε με 8 τόνους λιωμένα σταφύλια, ο Παττακογιώργης μέτρησε τους βαθμούς οινοπνεύματος του μούστου (τους βρήκε στα 16 baume) και έδωσε το πράσινο φως ο μούστος να τραβήξει το δρόμο του˙ άλλος στα βαρέλια για κρασί , άλλος στα καζάνια του γυναικείου συνεταιρισμού για να γίνει πετιμέζι  και τα τσίκουδα στα  πυθάρια για  τσικουδιά (40 μέρες μένουν μέχρι να ξεσφραγιστούν και να πάνε για απόσταξη).

Και μέσα σ΄όλα αυτά, πριν καταλάβουμε καλά - καλά τι συμβαίνει, ο αεικίνητος Παττακογιώργης έβαλε στη φωτιά ένα μπακιρένιο καζάνι γεμάτο μούστο. «Τώρα θα δείτε πως φτιάχνεται το αληθινό πετιμέζι», μας είπε απλά. Τον είδαμε να βυθίζει ένα πάνινο σακκουλάκι με στάχτη στο καζάνι για να «κόψει», είπε, το βράσιμο του μούστου. Μετά «πέρασε» τρεις φορές  το μούστο από τουλπάνι - για να μην περάσει ίχνος στάχτης - και τον έβρασε μέχρι να συμπυκνωθεί.

Τη στιγμή που βούτηξε το δάχτυλό του μέσα στο συμπύκνωμα και η σταγόνα που σχηματίστηκε μόλις το ανέσυρε δεν έπεφτε, ήταν βέβαιος ότι το πετιμέζι είναι έτοιμο και πρόσθεσε στο καζάνι λίγα φύλλα δάφνης για το άρωμα. Ονειρεμένο πετιμέζι˙ το δοκιμάσαμε επί τόπου με ζεστές τηγανίτες.

Κάπως έτσι, στ’ αχνάρια της παραδοσιακής συνταγής φτιάχτηκε και το πετιμέζι του Arteat˙ το δικό μας πετιμέζι... (η χαρά μας δεν κρύβεται, γι΄αυτό και έκανα τη μικρή αυτή παρένθεση).

Επιστρέφω όμως στην αυλή του Παττακογιώργη όπου τα πυθάρια που «φιλοξενούν» τα τσίκουδα σκεπάστηκαν με σπάρτα τα οποία στερεώθηκαν με πέτρες. Τα τσίκουδα θα βράσουν με το χρόνο τους... Το βράσιμο αυτό πρέπει να το ακούσετε ˙ μοιάζει ο ήχος με πολεμικό εμβατήριο.

Μόλις σταματήσει ο βρασμός  τα πυθάρια θα κλειστούν αεροστεγώς για να προχωρήσει η ζύμωση και να γίνει η τσικουδιά, κάπου στα μέσα Οκτώβρη.

Αξέχαστη εμπειρία ο τρύγος - πόλεμος. Το ίδιο και η θέα από τον αμπελώνα του Παττακογιώργη. Ο Ψηλορείτης  να σε θωρεί βαρύς και αγέρωχος από απέναντι˙ από δίπλα η Σάμιτος και ανάμεσα στα πόδια τους η κοιλάδα του Αμαρίου...

Και του χρόνου λοιπόν...

Για την ιστορία

Ο Παττακογιώργης με πείσμα  και υπομονή κρατά χρόνια τώρα την ποικιλία Λιάτικο στον αμπελώνα του, μια ποικιλία που είναι από τις παλαιότερες της Μεσογείου, με κύρια χαρακτηριστικά την πρώιμη ωρίμανση και το ιδιαίτερο ερυθρό χρώμα του σταφυλιού. Στο Λιάτικο βασιζόταν η παραγωγή του φημισμένου βυζαντινού γλυκού κρασιού Μαλβαζία.