«Όλα μας τα ’παν οι σοφοί και με το παραπάνω»

Καθώς το καράβι έμπαινε στο λιμάνι του Ηρακλείου, την τελευταία φορά που κατέβηκα στην πατρίδα μου την Κρήτη, η ματιά μου έφυγε μακριά αναζητώντας το ψηλότερο σημείο των τειχών εκεί που αναπαύεται ο μεγάλος «καλαμαράς» της Κρήτης, ο Νίκος Καζαντζάκης. Και στο μυαλό ήρθε η χαραγμένη στον τάφο φράση του:

"Δεν ελπίζω τίποτε.
Δεν φοβούμαι τίποτε.
Είμαι λεύτερος."

Χμ..., σκέφτηκα, σοφή κουβέντα˙ προσδοκούμε και ελπίζουμε γιατί τρέμουμε από το φόβο μας˙ γι΄αυτό και η ελπίδα, λένε, πεθαίνει τελευταία˙ γιατί τελευταίοι πεθαίνουν και οι φόβοι μας.

Τελικά, «όλα μας τα’παν οι σοφοί και με το παραπάνω», καθώς λέει και ο στίχος του Γιώργου Αθανασόπουλου..

Και αυτή η χώρα γέννησε πολλούς σοφούς. Αυτοί είναι η βαριά βιομηχανία μας˙ ο v μας είναι η βαριά βιομηχανία μας. 
Εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν κάναμε πυραύλους και πυρηνικούς αντιδραστήρες˙ δεν πήγαμε στο φεγγάρι και δεν προσφέραμε στην ανθρωπότητα τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας με τα θετικά, αλλά και με τις τόσες παρενέργειες.


Εμείς δημιουργήσαμε πολιτισμό και ο πολιτισμός είναι διαχρονική αξία χωρίς παρενέργειες. Γράψαμε ιστορία μέσα από τους δρόμους της σοφίας,της τέχνης, της ποίησης, της ιατρικής, της πολιτικής. Υμνήσαμε αξίες και ιδανικά που μένουν αξεπέραστα εις τους αιώνας των αιώνων˙ δεν παρακμάζουν˙ δεν αντιγράφονται˙ ο κόσμος άλλωστε ξεχωρίζει και αγαπά τα αυθεντικά και όχι τις απομιμήσεις.


Ο πολιτισμός και η σοφία πάλι δεν ακολουθούν τους νόμους της οικονομίας˙ δεν γνωρίζουν ύφεση. Και όμως σήμερα φαίνεται όχι απλά να είναι σε ύφεση, αλλά να έχουν εκλείψει. Ξεχάσαμε την κληρονομιά μας και γι΄αυτό την χάσαμε.


Ξεχάσαμε όλους αυτούς τους σοφούς δασκάλους της ελληνικής φυλής που μας τα διδάξαν, στην κυριολεξία, όλα. Και φτάσαμε στο σημείο ακόμα και να φοβόμαστε να ανατρέξουμε σ΄αυτούς ˙ πόσο μάλλον να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους.


Και ενώ τα ξέρουμε αυτά που μας είπαν οι σοφοί -είναι μέσα στο γονίδιό μας η γνώση αυτή- εμείς φοβόμαστε και δειλιάζουμε και ψάχνουμε σωτήρες.

Εσχάτως έχουμε μπει και στο πιεστήριο του παρηκμασμένου πολιτικού πολιτισμού όλης της Ευρώπης  που μας θέτει διαρκώς διλήμματα: «πως αν δεν αυτό… θα πεθάνουμε ζωντανοί» , «αν δεν εκείνο… δεν θα έχουμε να φάμε». Και έτσι «πεθαίνουμε» χαμένοι μέσα στους χιλιάδες φόβους μας και οδηγούμαστε στη λήθη, στην οποία σκόπιμα μας οδηγούν.

Αυτή είναι η σκλαβιά μας, η ελπίδα ότι θα ... 

Όταν δεν ελπίζεις όμως, σηκώνεις τα μανίκια και ανακαλύπτεις την ελευθερία σου˙ ανακαλύπτεις ότι πάντα θα υπάρχει δρόμος. Ίσως να χρειαστεί να μηδενίσεις το κοντέρ και ν’ αρχίσεις από την αρχή˙ να γράψεις χιλιόμετρα σε νέους δρόμους. Μπορείς να το κάνεις˙ αρκεί  η δυνατότητα της μιας και μοναδικής αναπνοής, που είναι η Ζωή!

Πάρτε μια βαθιά ανάσα, γεμίστε τα πνευμόνια σας με οξυγόνο και σκεφτείτε: αν δεν συμβεί η αναπνοή, υπάρχει ζωή;  Πόσες φορές σταθήκαμε στο μεγαλείο της μίας και μοναδικής αναπνοής, χορτάσαμε τον αέρα στα πνευμόνια μας και μεθύσαμε από τη ζάλη του οξυγόνου; Αλλά τι λέω τώρα, ούτε να αναπνεύσουμε δεν ξέρουμε˙ δεν προλαβαίνουμε βλέπεις˙ έχουμε πολύ ζόρι˙ φοβόμαστε ότι «αν δεν...δεν θα έχω αύριο», «αν δεν...δεν θα με αγαπάς», «αν δεν... δεν θα μπορώ».  Τρέμουμε δηλαδή μη τυχόν χάσουμε  αυτό που ποτέ δεν είχαμε. Και το εννοώ το «ποτέ», γιατί όλα σ΄αυτή τη ζωή ήταν και θα είναι δανεικά.

Μια παρένθεση είμαστε στο μυστήριο της ζωής˙ μια στροφή στο γύρισμα του τραγουδιού. Το μόνο «δικό μας» είναι η κατάκτηση της εσωτερικής μας ελευθερίας˙ το πρώτο βήμα της ανάπτυξής μας˙ εκεί βρίσκεται η ασφάλεια.

Όμως φοβόμαστε να είμαστε ελεύθεροι  γι’ αυτό και μόνοι μας δημιουργούμε τη σκλαβιά μας (λέει ο Βίλχεμ Ράιχ)˙ τους θέλουμε τους βαρβάρους (κατά πως μαντεύει ο Καβάφης)˙τρέμουμε χωρίς αυτούς, γιατί κάποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη μας. Τους Λαιστρυγόνες κα τους Κύκλωπες μην τους φοβάσαι, εάν εσύ δεν τους κουβαλείς μέσα σου (Καβάφης πάλι).

Μας τα ’χουν πει όλα οι σοφοί και με το παραπάνω˙ μικροί όμως εμείς όμως και δεν αντέχουμε τη μεγαλοσύνη των σοφών δασκάλων. Μας κάνει να νοιώθουμε άβολα κι ακόμα πιο μικροί. Μας είναι πιο βολικό να τους καταργούμε, να τους βγάζουμε από τη μνήμη μας. Γιατί ποιος ξέρει... αν τους κρατούσαμε μέσα μας ακόμα ζωντανούς, ίσως να υπήρχε ο κίνδυνος να θελήσει κάποιος από εμάς να τους μιμηθεί και τότε…

Και κάτι για το δρόμο

Σε λίγες μέρες θα γιορτάσουμε την Πρωτομαγιά˙ θα γιορτάσουμε που λέει ο λόγος, γιατί συνήθως επιλέγουμε αυτή τη μέρα για να μένουμε «αραχτοί». Καλό είναι όμως να θυμόμαστε ότι με το αίμα κάποιων είναι βαμμένο το κόκκινο χαλί πάνω στο οποίο πατούν οι σημερινοί αγύρτες που με το έτσι  θέλω σβήνουν από τη μνήμη μας γενναίες πράξεις, θυσίες, αξίες, ιδανικά˙ την κληρονομιά μας.

Σήμερα που νοιώθουμε σαν δηλητήριο στο στόμα μας το φιλί της καραβοκύρισας Ζωής, πάμε να γιορτάσουμε τον ερχομό του Μάη με το τραγούδι του Γιώργου Αθανασόπουλου και του Σωκράτη Μάλαμα: 

... Mια ρουφηξιά είν' η ζωή,
της άνοιξης μια μέρα
μια ανάσα, ένας στεναγμός
στο δροσερό αέρα.

Kαραβοκύρισα καλή
δως μου την αγκαλιά σου
κι ας είναι δηλητήριο
στα χείλη τα φιλιά σου...

Μπαίνουμε στη καρδιά της Άνοιξης˙ η ζωή γεννιέται από το δικό της σπόρο, γι’ αυτό μη φοβάσαι˙ μην τρέμεις!

Καλή Πρωτομαγιά.

Αγάπη Παττακού