Η δίαιτα της Άνοιξης... του «παππού» Ιπποκράτη

Κριθαρένιο ψωμί αντί του σταρένιου˙ βρασμένα λαχανικά αντί ωμών˙ βραστά φαγητά που θα καταναλώνονται σε ίδια ποσότητα με τα ψητά˙ και ένα μικρό πρόγευμα, προτείνει μεταξύ άλλων ο «παππούς» Ιπποκράτης για τη διαίτα της  Άνοιξης, στο περίφημο σύγγραμμά του Περί Διαίτης.

Μην σας φαίνεται παράξενο που κάνει ειδική αναφορά στο πρόγευμα. Έχει τη σημασία του ότι το συστήνει ειδικά για την εποχή της Άνοιξης, δεδομένου ότι θεωρούσε γενικά τη λήψη του καταχρηστική. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι αρχαίοι μας πρόγονοι συνήθιζαν να παίρνουν μόνο ένα γεύμα την ημέρα . 

Στο Περί Διαίτης λοιπόν ο Ιπποκράτης περιγράφει με πολύ γλαφυρό και όμορφο τρόπο την ανάγκη να προσαρμόζεται η δίαιτα μας από εποχή σε εποχή. Ειδικά γιατην περίοδο που διανύουμε, από την έναρξη δηλαδή της εαρινής Ισημερίας μέχρι την Ανατολή των Πλειάδων- που σηματοδοτεί την έναρξη του Καλοκαιριού- ο σοφός γιατρός της Αρχαιότητας σημειώνει: «Πρέπει λοιπόν όπως ακριβώς τα δέντρα, χωρίς να έχουν νόηση, ετοιμάζουν αυτή την εποχή κάποια μέσα που θα τα ωφελήσουν το Καλοκαίρι, για να μεγαλώσουν και να δημιουργήσουν σκιά, έτσι κι ο άνθρωπος με τη λογική του, πρέπει να προετοιμάσει την ανάπτυξη της σάρκας του με υγιεινό τρόπο».

Η φύση έχει προνοήσει για τα δέντρα, εμείς οι άνθρωποι έχουμε τη λογική, υποτίθεται, για να λάβουμε τα μέτρα μας˙  για να βρούμε την ισορροπία μεταξύ τροφής και άσκησης που θα μας εξασφαλίσει την υγεία.

Ο ίδιος ο Ιπποκράτης μας προειδοποιεί ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση, μιας και είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως περιγράφει πάλι στο Περί Διαίτης:

«Όποιος πρόκειται να γράψει σωστά για την ανθρώπινη διατροφή πρέπει πρώτα να γνωρίζει και να διακρίνει την ανθρώπινη φύση γενικά˙ να γνωρίζει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται εξαρχής και να διακρίνει από ποια μέρη ελέγχεται. (...) Πρέπει να γνωρίζει και το ρόλο που παίζουν όλες οι τροφές και τα ποτά που συνθέτουν τη διατροφή μας, ποιά δύναμη (ιδιότητα) εχει το καθένα από την ίδια τη φύση, την προσπάθεια και την ανθρώπινη επεξεργασία. Πρέπει να γνωρίζει κανείς πώς μπορεί να περιορίσει τη δύναμη που έχει δώσει η φύση στις ισχυρές ουσίες και πώς να προσθέτει με την επεξεργασία δύναμη στις ανίσχυρες, ανάλογα πάντα με την περίσταση». Σπεύδει όμως ο ίδιος να διευκρινίσει λίγο παρακάτω: «Η τροφή δεν αρκεί να συντηρήσει τον άνθρωπο σε καλή φυσική κατάσταση, αν δεν τη συνδυάζει με γυμναστική. «Η τροφή και η άσκηση έχουν αντίθετες ιδιότητες, συμβάλλουν όμως αμοιβαία στη διατήρηση της υγείας. Οι ασκήσεις δημιουργήθηκαν για να αναλώνουν ό,τι υπάρχει, ενώ το φαγητό και το ποτό για να αναπληρώνουν τα κενά», γράφει. 

Η εξίσωση όμως της καλής υγείας έχει και άλλες παραμέτρους κατά τον «παππού» Ιπποκράτη, ο οποίος επιμένει ότι στην αναζήτηση του σωστού τρόπου για την εξασφάλιση της υγείας θα πρέπει να συνυπολογιστούν: η ιδιοσυγκρασία του ατόμου, η ηλικία του, η εποχή του έτους, οι μεταβολές των ανέμων, ακόμα και η γεωγραφική θέση του τόπου διαμονής του και οι κλιματολογικές συνθήκες τη συγκεκριμένη χρονιά. 

Οι διευκρινίσεις θεωρούμε ότι ήταν αναγκαίες προκειμένου να κατανοήσουμε πως φτάνει ο παππούς Ιπποκράτης να κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για την εξισορρόπηση τροφής και άσκησης την εποχή της Άνοιξης. 

Μαζί λοιπόν με τις διατροφικές προτάσεις που αναφέραμε στην αρχή, συστήνει επίσης και τον περιορισμό της σωματικής άσκησης, σημειώνοντας ότι θα ήταν ωφέλιμο να περιορίζονται οι περίπατοι μετά το φαγητό και λιγότερο οι πρωϊνοί.

Δυστυχώς προτείνει και τη μείωση των σεξουαλικών επαφών την περίοδο αυτή... (Αυτό «παππού» Ιπποκράτη δεν μας άρεσε καθόλου). 

Ακόμα και έτσι όμως  δεν σταματάμε να σ’αγαπάμε και να θαυμάζουμε τον τρόπο με τον οποίο έχεις προσεγγίσει τον άνθρωπο˙  ως όλον αλλά και αναπόσπαστο μέρος του σύμπαντος. 

Σημείωση του blog: Η μετάφραση από τα αποσπάσματα του Περί Διαίτης είναι της φιλολογικής ομάδας των εκδόσεων ΚΑΚΤΟΣ.